Meta wint rechtszaak over AI en auteursrecht, maar rechter waarschuwt voor toekomstig misbruik

Meta, het moederbedrijf van Facebook, Instagram en WhatsApp, heeft een belangrijke overwinning behaald in een Amerikaanse rechtszaak over auteursrecht. Een groep auteurs, onder wie Sarah Silverman en Ta-Nehisi Coates, beschuldigde het bedrijf ervan hun boeken zonder toestemming te hebben gebruikt om AI-modellen te trainen. Hoewel de rechter Meta in het gelijk stelde, sprak hij ook zorgen uit over de gevolgen van generatieve AI voor creatieve makers.

Auteurs beschuldigen Meta

De schrijvers voerden aan dat Meta zonder hun toestemming digitale kopieën van hun boeken gebruikte om Llama, het taalmodel van het bedrijf, te ontwikkelen. Ze stelden dat dit een directe schending was van hun auteursrechten en dat de AI het risico vergroot op het overspoelen van de markt met concurrerende werken die lijken op hun eigen boeken.

Dit is niet de eerste zaak waarin auteursrechten botsen met AI-training: eerder deze week oordeelde een andere Amerikaanse rechter dat AI-bedrijf Anthropic geen inbreuk pleegde bij vergelijkbaar gebruik van beschermde boeken. Het kopiëren en opslaan van meer dan 7 miljoen illegale digitale boeken in een centrale database achtte de rechter wel problematisch. 

Rechter wijst zaak af

De Amerikaanse rechter Vince Chhabria uit San Francisco wees de aanklacht tegen Meta af omdat de auteurs volgens hem onvoldoende bewijs hadden geleverd. Ze slaagden er niet in om aannemelijk te maken dat de AI van Meta daadwerkelijk zou leiden tot ‘marktverwatering’, oftewel dat het succes van hun boeken hierdoor wezenlijk werd ondermijnd.

Daarom concludeerde rechter Chhabria dat het gebruik in dit geval onder fair use valt: een juridische doctrine die in bepaalde omstandigheden gebruik van beschermd materiaal zonder toestemming toestaat.

het is moeilijk voor te stellen dat het fair use kan zijn om auteursrechtelijk beschermde boeken te gebruiken om een hulpmiddel te ontwikkelen dat miljarden of zelfs biljoenen dollars oplevert

Kritiek en waarschuwingen van de rechter

Hoewel Meta won, benadrukte de rechter dat dit geen vrijbrief is voor AI-bedrijven. Hij noemde Meta’s bewering dat het blokkeren van toegang tot auteursrechtelijk beschermd werk schadelijk zou zijn voor het algemeen belang ‘onzin’.

In zijn conclusie uitte rechter Chhabria begrip voor de zorgen van creatieve makers. Hij stelde dat AI-bedrijven een instrument creëren dat potentieel een eindeloze stroom concurrerende werken kan genereren en zo de markt voor originele boeken ernstig kan schaden. ‘Hoe vernieuwend de training van grote taalmodellen ook mag zijn, het is moeilijk voor te stellen dat het fair use kan zijn om auteursrechtelijk beschermde boeken te gebruiken om een hulpmiddel te ontwikkelen dat miljarden of zelfs biljoenen dollars oplevert, terwijl het tegelijkertijd een vrijwel oneindige stroom concurrerende werken mogelijk maakt die de markt voor die boeken aanzienlijk kunnen schaden.’

Hij merkte op dat generatieve AI in veel gevallen waarschijnlijk wél inbreuk op auteursrechten kan vormen. ‘Deze uitspraak betekent niet dat het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal door Meta om zijn taalmodellen te trainen geoorloofd is,’ zei Chhabria. ‘Het betekent alleen dat deze aanklagers de verkeerde argumenten hebben gebruikt en er niet in zijn geslaagd om bewijs te leveren dat de juiste zou ondersteunen.’

Beroep op ‘fair use’

Fair use is een belangrijk juridisch argument voor technologiebedrijven. Meta en andere AI-spelers, zoals OpenAI en Anthropic, stellen dat zij beschermd werk bestuderen om er nieuwe en ’transformatieve’ content uit af te leiden. Zij waarschuwen dat verplicht betalen voor al het gebruikte materiaal de ontwikkeling van AI ernstig zou vertragen.

Aan de andere kant stellen auteurs en uitgevers dat hun werk zonder vergoeding wordt gekopieerd en dat dit hun inkomsten en motivatie om te creëren ondermijnt.

Gevolgen voor andere rechtszaken

De uitspraak laat zien hoe verdeeld rechters zijn over de vraag of AI-training met auteursrechtelijk materiaal toegestaan is. Terwijl rechter Alsup in de eerdere zaak tegen Anthropic grotendeels ‘fair use’ toekende, gaf Chhabria hier aan dat generatieve AI de creatieve sector fundamenteel kan ontwrichten.

Hoewel Meta dus won vanwege gebrekkige argumentatie van de aanklagers, waarschuwde Chhabria expliciet dat toekomstige rechtszaken met beter onderbouwde claims tot een andere uitkomst kunnen leiden.

Conclusie

De overwinning van Meta betekent niet dat AI-bedrijven zonder risico auteursrechtelijk beschermd werk mogen gebruiken. Deze uitspraak onderstreept vooral hoe belangrijk goed bewijs is in dit soort zaken. Tegelijk waarschuwt de rechter dat generatieve AI grote bedreigingen kan vormen voor creatieve beroepen. Het laatste woord over AI en auteursrecht is dan ook nog lang niet gesproken.